Bảo tàng Hồ Chí Minh tập trung chủ yếu vào việc trưng bày những hiện vật, tư liệu về cuộc đời và con người Hồ Chí Minh. Nằm trong khu vực có nhiều di tích như: Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Khu di tích Phủ Chủ tịch, Chùa Một Cột, tạo thành một quần thể các di tích thu hút khách tham quan trong và ngoài nước.

Bảo tàng Hồ Chí Minh được khánh thành vào đúng ngày 19/5/1990 nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Người. Công trình do kiến trúc sư Garold Isakovich thiết kế và đã được xây dựng với sự giúp đỡ của các chuyên gia Liên Xô.

Tòa nhà bảo tàng là khối hình vuông vát góc, cao ba tầng gần 20m, mỗi chiều dài 70m, mang biểu tượng một bông sen trắng thanh tao, gợi nhớ tới Làng Sen, quê hương của Người. Bốn khối hình vuông ở tầng trên cùng vừa là cánh sen, vừa là bốn khuôn cửa hướng trông ra đường Hùng Vương, nhà sàn Bác Hồ, đường Ngọc Hà và phố Nguyễn Thái Học. Mặt trước bảo tàng, trên hình vuông 8m mỗi cạnh là bức phù điêu lớn hình quốc kỳ và búa liềm đan quyện vào nhau. Tòa nhà có diện tích sử dụng khoảng 13.000m², trong đó hơn 4.000m² để trưng bày và lưu giữ khoảng 120.000 hiện vật. Ngoài ra bảo tàng còn có không gian triển lãm 400m², nơi tổ chức các cuộc triển lãm chuyên đề và hoạt động văn hóa khác.

Cạnh tòa nhà, hồ nước tròn nhân tạo có đường kính 18m với hòn non bộ bằng đá thiên nhiên vùng Hoa Lư (Ninh Bình) cao hơn 7m, góp phần tạo khung cảnh khiến khu bảo tàng thêm sống động, gần gũi. Vòng quanh bảo tàng là cả một không gian thoáng mát được cây xanh bao phủ.

Bảo tàng Hồ Chí Minh là bảo tàng đầu hệ của hệ thống các bảo tàng di tích lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đến nay, các bảo tàng và di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh trong hệ thống Bảo tàng Hồ Chí Minh gồm mười bốn đơn vị trải dài ba miền Bắc, Trung, Nam.