Chùa Dâu, còn được biết đến với nhiều tên gọi như Cổ Châu tự, Diên Ứng tự, Pháp Vân tự, Thiền Định tự, và chùa Bà Dâu, tọa lạc tại thôn Khương Tự, xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Theo các tài liệu cổ, chùa được xây dựng từ thế kỷ II sau Công nguyên, trong thời kỳ Sĩ Nhiếp cai quản quận Giao Châu. Đây là ngôi chùa được coi là trung tâm Phật giáo đầu tiên của Việt Nam, là một dấu mốc quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của Phật giáo tại nước ta.

Chùa có kiến trúc theo kiểu “nội Công ngoại Quốc,” hướng về phía Tây, với các hạng mục chính gồm tam quan, tiền thất (bái vọng đường), tháp Hoà Phong, Tam bảo, hậu đường, và hai dãy hành lang, cùng với các công trình phụ như nhà Mẫu, nhà Tổ, nhà khách, vườn tháp, ao chùa, và hệ thống tường bao xung quanh.

Trong số các công trình trong chùa, nổi bật nhất là Tháp Hoà Phong được đặt ở giữa sân. Lịch sử ghi nhận rằng vào thời Trần, Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi đã cho trùng tu chùa Dâu và xây dựng một tháp cao 9 tầng, nhưng tháp hiện tại được xây dựng vào thời Lê Trung Hưng.

Tháp được xây từ gạch nung, cao 3 tầng, mỗi tầng đều có cửa, và trần được thiết kế dạng cuốn vòm. Bên trong tháp có bệ thờ “Tứ trấn” (Tứ Thiên Vương) bằng gỗ sơn, trên đó treo khánh và chuông đồng. Trước tam cấp của cửa phía Tây, có hai tượng sóc đá mang phong cách nghệ thuật thời Lê Trung Hưng, và bên trái có một tượng cừu đá, phản ánh dấu ấn văn hóa phương Bắc và sự hiện diện của Thái thú Sĩ Nhiếp tại thành Luy Lâu. Trên tháp Hoà Phong còn có tấm biển bằng đá xanh ở tầng hai với ba chữ “Hòa Phong tháp.”

Chùa Dâu không chỉ là nơi chứa đựng dấu ấn kiến trúc và điêu khắc của nhiều thời kỳ lịch sử, mà còn sở hữu hệ thống tượng pháp đặc sắc từ thời Lê đến Nguyễn, đặc biệt là tượng Tứ Pháp. Đây là minh chứng sống động cho sự hòa quyện giữa Phật giáo Ấn Độ khi du nhập vào Việt Nam và tín ngưỡng bản địa của người Việt, tạo nên một trung tâm tín ngưỡng tôn giáo mang đậm bản sắc dân tộc.