Lăng Hoàng đế Tự Đức, một trong những công trình kiến trúc đẹp nhất của thời Nguyễn, không chỉ là nơi yên nghỉ của vị vua thi sĩ Tự Đức (1848-1883) mà còn là tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Nằm trong một thung lũng hẹp thuộc làng Dương Xuân Thượng, tổng Cư Chánh (nay là phường Thủy Xuân, thành phố Huế), lăng được lựa chọn cẩn thận, phù hợp với sở thích và nguyện vọng của một con người có học vấn uyên thâm và tâm hồn lãng tử.

Trong bối cảnh xã hội đầy biến động, với những lo âu trước giặc ngoại xâm và các cuộc tranh giành quyền lực, bản thân hoàng đế lại mang trong mình nỗi đau bệnh tật và sự cô đơn. Vua Tự Đức, với số phận đầy bi kịch, đã quyết định xây công trình này như một hành cung thứ hai, nơi ông có thể tìm kiếm sự thanh thản giữa cuộc đời khắc nghiệt. Ban đầu, vua Tự Đức đặt tên công trình là Vạn Niên Cơ. Tuy nhiên, sau khởi nghĩa Chày Vôi, nhà vua đã quyết định đổi tên thành Khiêm Cung, sau này gọi là Khiêm Lăng.

Bố cục lăng Tự Đức được tổ chức thành hai phần chính, bố trí trên hai trục dọc song song, với núi Giáng Khiêm ở phía trước tạo thành tiền án, núi Dương Xuân làm hậu chẩm, và hồ Lưu Khiêm đóng vai trò như yếu tố minh đường. Tổng thể khung cảnh lăng tựa một công viên rộng lớn. Sự sáng tạo trong kiến trúc hòa quyện với cảnh quan thiên nhiên chứa đựng bên trong gần 50 công trình đều mang tên gọi chứa chữ "Khiêm".